Ընձենավորը
«Ընձենավորը» (վրաց.՝ ვეფხისტყაოსანი, Վեփխիստղաոսանի), Շոթա Ռուսթավելու էպիկական պոեմը։ Գրել է 12-րդ դարում, հավանաբար՝ 1189-1212 թվականների միջև։ Պոեմը համարվում է վրացական վերածննդի գրականության նմուշներից։
Քաղվածքներ
[խմբագրել]- Ձմեռը մեզ չէր սառեցնի, թե մեր արփին չհեռանար։
- Առյուծի ձագն առյուծ է միշտ, էգը որձին է հավասար։
- Սերն է մարդուն դարձնում վշտոտ, սիրով տարվածն է վշտալի։
- Կսանձվի ըմբոստն ինքը՝ առատաձեռն թե գտնվես։
- Ուտել-խմելն է օգտակար, կուտակելուց օգուտ չկա,
- Դու էլ բաշխիր, առա՛տ բաշխիր, առնող-տվող ծովը որպես։
- Ով է շահել դեռ մարգարիտ՝ առանց ջանքի, առ և տուրի։
- Վատը լավի ոք չի փոխի, ոք չի ծնվի նորից անգամ։
- Անկարելին չի՛ կատարվի, ոք չի՛ կարող բախտն իր փոխել։
- Զի յոթն անգամ, ասված բան է, արժանի է մեղքը ներման։
- Վարդն արցունքից չի թառամի։
- Կարգ է, սակայն՝ սիրահարին միշտ սիրահա՛րն է կարեկցում։
- Բայց զգույշ կաց, գործը կանեն ծանր ու թեթև հարյուր անգամ։
- Բժիշկը երբ հիվանդանա, ինչքան էլ նա հմուտ լինի,
- Ուրիշ բժիշկ պիտի կանչի` իր երակը զննի, քննի։
- Բախտը մարդուս դեմ է գալիս եղանակի նման տարբեր։
- Ցրտահարին տաքացնելու՝ ջուր սրսկելն է ավելորդ։
- Անիծյալ սիրտը մարդու, ագահ է նա, չի հագենում,
- Թեև կրած վիշտն ամենայն` նորից խինդ է նա փափագում։
- Սրտին ասում. «Համբերություն` այս է աղբյուրն իմաստության»։
- Թե աստծուց խինդ ենք ուզում՝ վիշտը նույնպես պիտի տանենք։
- Ուխտադրուժի գործը երբեք հաջողությամբ չի վերջանա։
- Կեցցե՛ խոսքը, մարդը կեցցե՛, կեցցե՛ գործը նրա արած։
- Ասված բան է՝ «Կաշառքն իրոք կհեշտացնի դժոխքն անգամ»։
- Երբ որ վարդը թառամում է, էլ չի՛ ուզում սոխակն ապրել։
- Լավ է չապրի մարդս իսկի, քան թե ապրի անբավական։
- Ե՞րբ է եղել, որ անարդար գործը մի օր աստված ների։
- Ամեն ստոր ու դավաճան՝ աստված ատում՝ նոր են խաբում։
- Երկդիմույթու՛ն, կեղծի՛քն իրոք վնասում է հոգու, մարմնի։
- Սուտն է հիմքը դժբախտության ու փորձանքի։
- Բարձրացնում է սերը մարդուն։
- Վաստեկելը ազնիվ անուն՝ վեր է ամեն վաստակածից։
- Անփառունակ կյանքից սակայն՝ փառքով մեռնելն է ցանկալի։
- Սխալվում է, ով ամեն պահ մահվան գալուն չի սպասում։
- Ով չի փնտրում բարեկամին՝ նա թշնամի է ինքն իրա։
- Արին պիտի լինի արի, կարողանա լացը զսպել։
- Մարդը վշտին տրվում է լոկ գիտակցությամբ իր սեփական։
- Ուսումը քեզ օգուտ չի տա՝ թե չլսես գիտնոց խոքին
- Չես գործածի` ի՞նչ շահ կանես պահած գանձից, թեկուզ ոսկի։
- Քաղցրին դառնով հասիր, լավն այն է, ինչ գտնես դժվար,
- Սիրունը թե էժան դարձավ` ջրի անգամ արժեք մի տար։
- Ուսուցողին՝ խելոքն ի սեր, մինչ հիմարին՝ սիրտ կմերժե։
- Կրակին մոմն է ցեղակից, նրանով է մոմը վառվում։
- Մի ցավ եթե քաշել է մարդ՝ ուրիշին էլ է հասկանում։
- Սերը ցավի հետ է կապված, նա մեզ մահվան է մոտեցնում,
- Անգետներին կրթում է նա, գիտուններին` խելքից գցում։
- Կռահու՞մ է վարդը արդյոք, որ կթոշնի առանց արև,
- Կամ մենք գիտե՞նք` ինչ կլինի` արևն անցնի բլրի ետև։
- Վախից սեր է առաջանում։
- Լավ է կնոջից հեռու մնալ, թե կարող է մարդն այդ անել։
- Չի՛ կարելի ոչ մի գաղտնիք կնոջն ասել։
- Բժիշկն ինչպե՞ս պիտի բուժի, եթե ցավը չասեն նրան։
- Մարդը չի կարող ոչինչ անել, բախտն իր եթե չցանկանա։
- Ինչով լի է կուժը եղել՝ կժի միջից այն է թափվում։
- Ոսկին իրեն սիրողներին ուրախություն չի հասցնում։
- Թե չոր սիրտն է մարդուն արատ, մինչ կնոջը՝ բարքն անառակ։
- Թող աշխարհին նա վստահի, ով որ ինքն է իր թշնամին։
- Անգետը միշտ թող հալածվի՝ գիտնոց խելքից, զոր ու կարից։
- Ում երկար էր կյանքը թվում, վայրկյան էր նա և նրա համար։
- Բախտը ամեն բան շուռ է տալի,
- Երնեկ նրան, ում չնենգեց նա կրկնակի։
