Հրայր Դժոխք
Հրայր Դժոխք (Ուրվական, Արմենակ Մամբրեի Ղազարյան, 1864 — 13 ապրիլի, 1904), հայդուկապետ, ռազմական տեսաբան, Հայոց ազատագրական շարժման ղեկավարներից։
Քաղվածքներ
[խմբագրել]- Մեր յոյսը պիտի լինի մեզ վրայ միայն եւ մեռնել սուրբ նպատակին համար։ Այդ է մեր փառքն ու պսակը։ Րոպէն կրիտիկական է։ Հասնիլ պատերազմի դաշտում, օգնել միմեանց, սփոփել իրար – մեր դիակները թշնամին թող գիրկընդխառն տեսնէ։ Իսկ դուք, քոյրեր, սիրտ տուէք հայ երիտասարդին վիրակապ հիւսեցէք ձեր մազերից, որ չաղտոտեն իրենց անուն ու պատիւը[1]։
- Վստահ եղեք, որ գիշեր ու ցերեկ անքուն կշրջիմ, որ գտնեմ մի փոքր հարմարություն անդադար պիտի գործիմ մինչև վերջին շունչս[2]։
- Հայ ժողովուրդ, անգութ է Եվրոպան, ավելի արյունածարավ քան մեր դարավոր ոսոխը, չհավատաս նրան երբեք։ Նա արյան ու անմեղ զոհերի մեջ է որոնում իր շահը, մեր հույսը պետք է լինի մեզ վրա[3]։
Քաղվածքներ Հրայր Դժոխքի մասին
[խմբագրել]- Առաքեալ մըն էր բուն իսկ Տարօնի ժողովուրդի ծոցէն։ Մտաւորական մը՝ օժտուած խօսելու եւ գրելու գեղեցիկ տաղանդով։ Միստիկ շունչ մը կար այդ պարզ՝ շինական տղուն մէջ, որ միայն միջնակարգ կրթութիւն մը ստացէր էր, գիտէր խորապէս յուզել ձեզ իր սրտագրաւ քարոզչութեամբ։
- Այդ վտիտ մարմինը, մաշած, վաղաժամ ակօսուած եւ կարծէք հարազատ ժողովուրդի բախտը կու լային, այդ լուրջ, հանդարտ զրոյցը, որ կ'ընէր վշտոտ, սրտառուչ ձայնով մը, առանց դիմացինին նայելու, այդ ամբողջ դերվիշանման կերպարանքը, գլխուն տնկած մշեցիի անբաժան արախչին – այդ ամէնը անջնջելիօրէն դրոշմուած կը մնան բոլոր անոնց յիշողութեան մէջ, որոնք առիթը ունեցեր են մօտէն դիտելու գերազանցապէս ժողովուրդական այդ դէմքը[1]։
- Արմենակ Ղազարեան մեր այն գործիչներից է, որոնց կեանքն ու գործը արժանի է առանձին հատորով ներկայացուելու։ Ժողովուրդին ծոցից ելած, ժողովուրդի մէջ սնուած եւ իմաստաւորուած, իր ամբողջ կեանքը ժողովուրդին նուիրուած յեղափոխական բացառիկ տիպարն էր Հրայրը, որ իր մէջ խտացրել էր Մամիկոնեան քաջութիւնը եւ Բագրատունեաց խոհունակութիւնը։ Մարմնով վտիտ, բայց մտքով ու հոգիով մեծ Հրայրը իր անհատական ուրոյն դրոշմը դրեց Տարօնի եւ ընդհանրապէս Դաշնակցութեան գործի վրայ[1]։
- Հ.Յ.Դաշնակցութեան 3 անմահ հիմնադիրներու կողքին, իմ համոզումով, Հրայրը կը ներկայանայ չորրորդ հիմնադիրը, եւ այն առաւելութեամբ, որ Հրայրը կը հանդիսանայ երկրի յեղափոխական կազմակերպութեան եւ գործօն շարժման մարմին տուողը։ Ան երկրի յեղափոխական շարժման սիւնն է[1]։
- Վտիտ մարմնով, փոքրիկ հասակով մարդ մըն էր ան, որ օժտուած էր խոշոր ձեռքերով եւ մտային կարողութիւններով։ Խորունկ համոզմունքի հետ ան կը միացնէր հետեւողականութիւն եւ յամառութիւնը։ Խիստ էր ինչպէս իրեն հանդէպ։ Իր կրօնական հաւատքով դէպի Դաշնակցութիւնը եւ խստապահանջ ոգիով ան կը յիշեցնէ մասամբ Բալաբեխ Կարապետը։ Անոր օրով Դաշնակցութիւնը իրապէս կը դառնայ կրօնք, եկեղեցիներու մէջ նորընծայ Դաշնակցականներրը խաչի եւ սուրի վրայ կ՛երդնուն։ … Ան կ՛ըսէր, թէ յեղափոխականը պիտի մեռնի կամ գնդակով, կամ կախաղանով, կամ բանտի մէջ՝ եթէ հաւատարիմ է իր տուած ուխտին։
- Այս խստակրօն մարդը կը հմայէ ժողովուրդը եւ կը յաջողի կազմակերպել զայն վերէն մինչեւ վար, ինքը դառնալով իր ստեղծած կազմակերպութեան կեդրոնը[1]։
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Հրայր Դժոխք։ Վերստացված է՝ 2015 Հունվարի 16։
- ↑ Մեր մեծերը. Հրայր Դժոխք։ Վերստացված է՝ 2015 Հունվարի 16։
- ↑ Հրայր Դժոխքի ծննդյան 150-ամյակը։ Վերստացված է՝ 2015 Հունվարի 16։
