«Մանուկ Աբեղյան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 1. | Տող 1. | ||
[[Պատկեր:USSR stamp M.Abegyan 1965 4k.jpg|right|200px|thumb|Մանուկ Աբեղյանի պատկերը 1965 թ. ԽՍՀՄ նամականիշի վրա]] |
[[Պատկեր:USSR stamp M.Abegyan 1965 4k.jpg|right|200px|thumb|Մանուկ Աբեղյանի պատկերը 1965 թ. ԽՍՀՄ նամականիշի վրա]] |
||
''' |
'''Մանուկ Աբեղյան''' ([[մարտի 17]], [[1865]] - [[սեպտեմբերի 25]], [[1944]]), հայ հայագետ, հասարակական գործիչ, գրականագետ, լեզվաբան, բառարանագիր, բանահավաք, ակադեմիկոս, և ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ: Համարվում է ԽՍՀՄ-ում [[w:հայերենի նոր ուղղագրություն|հայերենի նոր ուղղագրության]] հիմնադիր, որը ԽՍՀՄ-ում փոխարինեց [[w:հայերենի դասական ուղղագրություն|հայերենի դասական ուղղագրության]]: |
||
==Քաղվածքներ== |
==Քաղվածքներ== |
||
*Փոփոխութիւն, իմ կարծիքով, պէտք է, և կարելի է անել որոշ չափով. բայց եթէ որևէ փոփոխութիւն պիտի վերացնի մեր ուղղագրութեան միութիւնը և մեր երկու գրական լեզուներն իրարուց աւելի հեռացնի, աւելի լաւ է, որ չլինի: Իսկ մինչ այդ, ձեռք պիտի քաշել ամէն հին ու նոր փոփոխութիւններից և դառնալ աւանդական ուղղագրութեանը: Այս է ուղիղ ճանապարհը: |
*Փոփոխութիւն, իմ կարծիքով, պէտք է, և կարելի է անել որոշ չափով. բայց եթէ որևէ փոփոխութիւն պիտի վերացնի մեր ուղղագրութեան միութիւնը և մեր երկու գրական լեզուներն իրարուց աւելի հեռացնի, աւելի լաւ է, որ չլինի: Իսկ մինչ այդ, ձեռք պիտի քաշել ամէն հին ու նոր փոփոխութիւններից և դառնալ աւանդական ուղղագրութեանը: Այս է ուղիղ ճանապարհը: |
||
: |
:::''Դասական ուղղագրությունը նոր ուղղագրությամբ փոխարինելու մասին, «Արարատ» ամսագիր, 1913''<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=XtcaSEjQ1g8 Յարութիւն վաւերական-ուսուցողական շարժանկար]</ref> |
||
* Անենք ամեն բան, ինչ որ կարող ենք մեր բազմամիլիոն ժողովուրդների հետ, ավելի ամրացնե՛նք թիկունքը և հաղթությունը մերը կլինի,– այդ մասին ոչ մի կասկած չկա,– մենք նորից կդառնանք մեր խաղաղ շինարարական աշխատանքին։<ref>{{cite journal | journal=Գրական թերթ | year=1941 | volume=№21}}</ref> |
* Անենք ամեն բան, ինչ որ կարող ենք մեր բազմամիլիոն ժողովուրդների հետ, ավելի ամրացնե՛նք թիկունքը և հաղթությունը մերը կլինի,– այդ մասին ոչ մի կասկած չկա,– մենք նորից կդառնանք մեր խաղաղ շինարարական աշխատանքին։<ref>{{cite journal | journal=Գրական թերթ | year=1941 | volume=№21}}</ref> |
||
: |
:::''Կոչ՝ ուղղված բոլոր գիտնականներին Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ։'' |
||
== Քաղվածքներ Աբեղյանի մասին == |
== Քաղվածքներ Աբեղյանի մասին == |
21:37, 9 Սեպտեմբերի 2015-ի տարբերակ
Մանուկ Աբեղյան (մարտի 17, 1865 - սեպտեմբերի 25, 1944), հայ հայագետ, հասարակական գործիչ, գրականագետ, լեզվաբան, բառարանագիր, բանահավաք, ակադեմիկոս, և ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ: Համարվում է ԽՍՀՄ-ում հայերենի նոր ուղղագրության հիմնադիր, որը ԽՍՀՄ-ում փոխարինեց հայերենի դասական ուղղագրության:
Քաղվածքներ
- Փոփոխութիւն, իմ կարծիքով, պէտք է, և կարելի է անել որոշ չափով. բայց եթէ որևէ փոփոխութիւն պիտի վերացնի մեր ուղղագրութեան միութիւնը և մեր երկու գրական լեզուներն իրարուց աւելի հեռացնի, աւելի լաւ է, որ չլինի: Իսկ մինչ այդ, ձեռք պիտի քաշել ամէն հին ու նոր փոփոխութիւններից և դառնալ աւանդական ուղղագրութեանը: Այս է ուղիղ ճանապարհը:
- Դասական ուղղագրությունը նոր ուղղագրությամբ փոխարինելու մասին, «Արարատ» ամսագիր, 1913[1]
- Անենք ամեն բան, ինչ որ կարող ենք մեր բազմամիլիոն ժողովուրդների հետ, ավելի ամրացնե՛նք թիկունքը և հաղթությունը մերը կլինի,– այդ մասին ոչ մի կասկած չկա,– մենք նորից կդառնանք մեր խաղաղ շինարարական աշխատանքին։[2]
- Կոչ՝ ուղղված բոլոր գիտնականներին Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ։
Քաղվածքներ Աբեղյանի մասին
- Մանուկ Աբեղյանը․․․ պրիզիդենտ էր․․․ նրան էինք հաշվետվություն ներկայացնում մեր բաժինների գործունեության մասին: Խստապահանջ էր երկաթի պես, կորեկտ, ջանադիր, բարեխիղճ ու գործունյա: Մենք հոգնում էինք, նա` ոչ: Նա աշխատում էր հանգիստ, հաստատ և հիմնավորապես: Նա ուսուցանում էր աշխատել, ներշնչում էր հարգանք ու ակնածանք դեպի գիտական ճշտությունը, գործի կատարման ստուգումը. ուսուցանում էր սիստեմ, մեթոդ, սեր դեպի գիտական աշխատանքն ու գիտությունը։[3][4]
- Դերենիկ Դեմիրճյան։ Վերաբերում է այն ժամանակահատվածին, երբ Մ․ Աբեղյանը Գրականության և արվեստի ինստիտուտի խորհրդի նախագահն էր։
- Նա ընկավ հսկա կաղնու նման, և ծանր լռություն տիրեց անտառում։
- Դերենիկ Դեմիրճյան։ Աբեղյանի մահվան մասին։
- Խորին կսկիծով ընկալեցինք հայ գիտության և հայ ժողովրդի կրած ահռելի կորստի` մեծապատիվ Մանուկ Աբեղյանի մահվան գույժը։[5]
- Հովսեփ Օրբելի։ Հեռագրում է Լենինգրադից՝ լսելով Աբեղյանի մահվան գույժը։
- Մանուկ Աբեղյան: Ի՞նչ էր մեզ համար նա. հայկական ավանդությունների մարմնացում, գիտնական բառիս ամենախորին իմաստով, անվախ, աննախապաշար… Հավերժ սիրելի Մանուկ Աբեղյան․․․ Մենք խորապես զգում ենք, որ քո շնորհիվ մեր ազգային-հոգեկան միջավայրը լցված է իմաստությամբ և հեղինակությամբ, լրջությամբ և վեհ նպատակների հետապնդումով։[6]
- Ավետիք Իսահակյան։ Աբեղյանի գերեզմանին մահվան տարելիցի առնչությամբ։
- Մ. Աբեղյանը «մտավորական մեծ ճիգի մարդ էր, որ կազմակերպել է մեր ազգային գիտակցությունը» հայ հոգևոր մշակույթի տարբեր բնագավառների նկատմամբ։
Պատմական և հանրային մեծ ծառայություն է ասիկա հայ մշակույթին, որ փառքով պետք է արձանագրվի և անկորուստ մնա հայոց գրականության պատմության մեջ:[7]
- Մ. Աբեղյանի մեջ ներդաշնակ կյանքով ապրում են թե՛ մեծ լեզվաբանը, թե՛ մեծ գրականագետը, թե՛ մեծ բանագետը, իրենց արանքում տեղ տալով նաև մեծ պատմաբանին և մեծագույն տաղաչափագետին: Ահա թե ինչու ոչ միայն կարող ենք, այլ պարտավոր ենք, հպարտությամբ նշել, որ հայագիտության բոլոր մեծ երախտավորների մեջ առայսօր Մ. Աբեղյանն է ամենաներդաշնակ, ավելի ճիշտ բառավ ասած` կատարյալ դեմքը։[8]
Աղբյուրներ
- ↑ Յարութիւն վաւերական-ուսուցողական շարժանկար
- ↑ (1941). «{{{title}}}». Գրական թերթ №21.
- ↑ {{cite conference | title=Հուշ-ելույթ Մ. Աբեղյանի մահվան տասնամյակին նվիրված երեկոյին | accessdate=9 Սեպտեմբեր 2015 | author=Դերենիկ Դեմիրճյան | year=1954 | location=Հայաստանի ԳԱ նիստերի դահլիճ։
- ↑ Ս․ Հարությունյան (1970). Մանուկ Աբեղյան. կյանքն ու գործը. Երևան. էջեր 122.
- ↑ Եղիշե Չարենցի անվան Գրականության և արվեստի թանգարան. Մ․ Աբեղյանի ֆոնդ. էջեր 268.
- ↑ (1959). «{{{title}}}». Գրական թերթ 40.
- ↑ Ն. Աղբալյան (1950). Ամբողջական երկեր I, Գրական-քննադատական երկեր. Բեյրութ. էջեր 410-411.
- ↑ Պ. Սևակ (1971). Պաշտոնական ընդդիմախոսություն Ս. Հարությունյանի «Մանուկ Աբեղյան» դոկտորական դիսերտացիայի մասին. Ս. Հարությունյանի անձնական արխիվ. էջեր 4-5.
Արտաքին հղումներ