Մասնակից:Ankax Hayastan/Տնտեսագիտության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիրների ցանկ

Վիքիքաղվածք-ից

Այս ցանկում ընդգրկված են Ալֆրեդ Նոբելի հիշատակին նվիրված տնտեսագիտության մրցանակի դափնեկիր անձինք։

Նոբելյան մրցանակի մասին[խմբագրել]

2008 թվականի տնտեսագիտության ոլորտի համար նոբելյան մրցանակի դափնեկրի հայտարարման պահը

Մրցանակը պաշտոնապես կոչվում է Շվեդական պետական բանկի Ալֆրեդ Նոբելի հիշատակին նվիրված տնտեսագիտական գիտությունների մրցանակ (շվեդ.՝ Sveriges Riksbanks pris i ekonomisk vetenskap till Alfred Nobels minne)։

1968 թվականին Շվեդիայի բանկն իր 300-ամյակի կապակցությամբ առաջարկեց նոր մրցանակ սահմանել տնտեսագիտության ոլորտի համար։ Տնտեսագիտության ոլորտի այդ մրցանակը, որ ստեղծվեց ի հիշատակ Ալֆրեդ Նոբելի, առաջին անգամ շնորհվեց 1969 թվականին` մյուս նոբելյան մրցանակների հետ միասին։

Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր բոլոր տնտեսագետները եղել են տղամարդիկ, բացի Էլինոր Օսթրոմից, ով 2009 թվականին Նոբելյան մրցանակը կիսել է Օլիվեր Ուիլյամսոնի հետ։

Յուրաքանչյուր տարի՝ հոկտեմբեր ամսին, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիան հայտարարում է դափնեկրի կամ դափնեկիրների անունները, որ ընտրվել են Ալֆրեդ Նոբելի հիշատակին նվիրված տնտեսագիտության մրցանակի շնորհման թեկնածուների ցանկից[1]: Հաղթողների մրցանակաբաշխությունը կատարվում է մյուս ոլորտի հաղթողների հետ Ալֆրեդ Նոբելի մահվան տարելիցի օրը` դեկտեմբերի 10-ին[2]։ Յուրաքանչյուր դափնեկրի հանձնվում է շքանշան, դիպլոմ և դրամական պարգև։

Առաջին հաղթողներն են եղել Ռագնար Ֆրիշը՝ [[Նորվեգիա]]յից, և Յան Թինբերգենը՝ Նիդերլանդներից[3]։

Մրցանակակիրների ցանկ[խմբագրել]

1960-ական թթ. · 1970-ական թթ. · 1980-ական թթ. · 1990-ական թթ. · 2000-ական թթ. · 2010-ական թթ.

1960-ական թթ.[խմբագրել]

Տարեթիվ Մրցանակակիր Պետություն[Ն 1] Պարգևատրման պահին հետևյալ կրթական հաստատության ներկայացուցիչ[Ն 2] Պարգևատրման հիմունքը
1969 Ռագնար Ֆրիշ
(1895-1973) 		Նորվեգիա Օսլոյի համալսարան (Օսլո) «Տնտեսական պրոցեսների վերլուծության նկատմամբ դինամիկ մոդելների զարգացման և կիրառության համար» (for having developed and applied dynamic models for the analysis of economic processes)[3]։
Յան Թինբերգեն
(1903-1994) 		Հոլանդիա Նիդերլանդների տնտեսագիտական դպրոց (Ռոտերդամ)

1970-ական թթ.[խմբագրել]

Տարեթիվ Մրցանակակիր Պետություն[Ն 1] Պարգևատրման պահին հետևյալ կրթական հաստատության ներկայացուցիչ[Ն 2] Պարգևատրման հիմունքը
1970 Պոլ Սամուել-
սոն[Ն 3]
(1915-2009) 		ԱՄՆ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս)) «Տնտեսական գիտություններում գիտական վերլուծության մակարդակի բարձրացման մեջ կատարած ներդրման համար» (for the scientific work through which he has developed static and dynamic economic theory and actively contributed to raising the level of analysis in economic science)[4]։
1971 Սայմոն Կուզնեց
(1901-1985) 		ԱՄՆ Հարվարդի համալսարան (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս)) «Տնտեսական աճի էմպիրիկ հետազոտությունների համար» (for his empirically founded interpretation of economic growth which has led to new and deepened insight into the economic and social structure and process of development)[5]։
1972 Ջոն Հիկս[Ն 4]
(1904-1989) 		Մեծ Բրիտանիա Օլ Սոուլզ քոլեջ (Օքսֆորդ) «Հավասարակշռության ընդհանուր տեսության մեջ նորարական ներդրման համար» (for their pioneering contributions to general equilibrium|general economic equilibrium theory and welfare theory)[6]։
Քեննեթ Էրրոու
(1921) 		ԱՄՆ Հարվարդի համալսարան (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս))
1973 Վասիլի Լեոնտև
(1905-1999) 		ԽՍՀՄ
ԱՄՆ 		Հարվարդի համալսարան (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս)) ««Ծախքեր-թողարկում» մեթոդի զարգացման և այն կոնկրետ տնտեսական հիմնահարցերի նկատմամբ կիրառելու համար» (for the development of the input-output method and for its application to important economic problems)[7]։
1974 Գուննար Մյուրդալ
(1898-1987) 		Շվեդիա «Փողի տեսության և տնտեսական տատանումների վերաբերյալ աշխատությունների և տնտեսական, սոցիալական և ինստիտուցիոնալ երևույթների փոխկախվածությունների վերլուծությունների համար» (for their pioneering work in the theory of money and economic fluctuations and for their penetrating analysis of the interdependence of economic, social and institutional phenomena)[8]։
Ֆրիդրիխ ֆոն Հայեկ
(1899-1992) 		Ավստրիա
Մեծ Բրիտանիա
1975 Լեոնիդ Կանտորովիչ
(1912-1986) 		ԽՍՀՄ ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիա (Մոսկվա) «Ռեսուրսների օպտիմալ օգտագործման տեսության մշակման համար» (for their contributions to the theory of Pareto efficiency|optimum allocation of resources)[9]։
Տյալլինգ Կուպմանս
(1910-1985) 		Հոլանդիա
ԱՄՆ 		Եյլի համալսարան (Նյու Հևեն)
1976 Միլթոն Ֆրիդմեն[Ն 5]
(1912-2006) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Սպառման վերլուծության, դրամաշրջանառության պատմության և մոնետարիզմի տեսության բնագավառում ունեցած ձեռքբերումների, ինչպես նաև տնտեսական կայունության քաղաքականության բարդության պրակտիկ ցուցադրման համար» (for his achievements in the fields of consumption analysis, monetary history and theory and for his demonstration of the complexity of stabilisation policy)[10]։
1977 Բերտիլ Ուլին
(1899-1979) 		Շվեդիա Ստոկհոլմի տնտեսագիտական դպրոց (Ստոկհոլմ) «Միջազգային առևտրի և կապիտալի միջազգային շարժման տեսության մեջ կատարած ներդրման համար» (for their pathbreaking contribution to the theory of international trade and international capital movements)[11]։
Ջեյմս Միդ
(1907-1995) 		Մեծ Բրիտանիա Քեմբրիջի համալսարան (Քեմբրիջ)
1978 Հերբերտ Սայմոն
(1916-2001) 		ԱՄՆ Կարնեգի Մելոնի համալսարան (Փիթթսբուրգ) «Տնտեսական կազմակերպություններում որոշումների ընդունման պրոցեսների վերաբերյալ նորարարական հետազոտությունների համար» (for his pioneering research into the decision-making process within economic organizations)[12]։
1979 Թեոդոր Շուլց
(1902-1998) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Տնտեսական զարգացման պրոցեսների (հատկապես զարգացող երկրների) վերաբերյալ նորարարական հետազոտությունների համար» (for their pioneering research into economic development research with particular consideration of the problems of developing countries)[13]։
Ուիլյամ Արթուր Լյուիս
(1915-1991) 		Սենտ Լյուսիա
Մեծ Բրիտանիա 		Փրինսթոնի համալսարան (Փրինսթոն (Նյու Ջերսի))

1980-ական թթ.[խմբագրել]

Տարեթիվ Մրցանակակիր Պետություն[Ն 1] Պարգևատրման պահին հետևյալ կրթական հաստատության ներկայացուցիչ[Ն 2] Պարգևատրման հիմունքը
1980 Լոուրենս Քլեյն
(1920-2013) 		ԱՄՆ Փենսիլվանիայի համալսարան (Ֆիլադելֆիա) «Տնտեսական մոդելների ստեղծման և տնտեսական քաղաքականության ու ցիկլային տատանումների վերլուծության ժամանակ դրանց կիրառման համար» (for the creation of econometric models and the application to the analysis of economic fluctuations and economic policies)[14]։
1981 Ջեյմս Թոբին
(1918-2002) 		ԱՄՆ Եյլի համալսարան (Նյու Հևեն) «Ֆինանսական շուկաների իրավիճակների և արտադրության, զբաղվածության ու գների բնագավառում որոշումների ընդունման ժամանակ դրանց ազդեցության վերաբերյալ վերլուծությունների համար» (for his analysis of financial markets and their relations to expenditure decisions, employment, production and prices)[15]։
1982 Ջորջ Ստիգլեր
(1911-1991) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Արդյունաբերական կառուցվածքների, շուկաների գործողության, ինչպես նաև պետական կարգավորման արդյունքների և պատճառների վերաբերյալ ուսումնասիրությունների համար» (for his seminal studies of industrial structures, functioning of markets and causes and effects of public regulation)[16]։
1983 Ժերար Դեբրյո
(1921-2004) 		Ֆրանսիա
ԱՄՆ 		Կալիֆորնիայի համալսարան (Բերկլի (Կալիֆորնիա)) «Ընդհանուր հավասարակշռության տեսության մշակման մեջ ունեցած ներդրման և տնտեսագիտության տեսության մեջ վերլուծությունների նոր մեթոդների նորամուծությունների համար» (for having incorporated new analytical methods into economic theory and for his rigorous reformulation of the theory of general equilibrium)[17]։
1984 Ռիչարդ Սթոուն
(1913-1991) 		Մեծ Բրիտանիա Քեմբրիջի համալսարան (Քեմբրիջ) «Ազգային հաշիվների համակարգի ստեղծման մեջ հիմնարար ներդրման համար» (for having made fundamental contributions to the development of systems of national accounts and hence greatly improved the basis for empirical economic analysis)[18]։
1985 Ֆրանկո Մոդիլյանի
(1918-2003) 		Իտալիա
ԱՄՆ 		Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս)) «Խնայողությունների տեսության հիմքերի մշակման և կուտակումների ու ֆինանսական շուկաների վերաբերյալ հետազոտությունների համար» (for his pioneering analyses of saving and of financial markets)[19]։
1986 Ջեյմս Բյուքենեն
(1919-2013) 		ԱՄՆ Հասարակական ընտրության ուսումնասիրությունների կենտրոն (Ֆեյրֆաքս (Վիրջինիա)) «Տնտեսական և քաղաքական որոշումների ընդունման տեսության պայմանագրային և սահմանադրական հիմքերի ուսումնասիրությունների համար» (for his development of the contractual and constitutional bases for the theory of economic and political decision-making)[20]։
1987 Ռոբերտ Սոլոու
(1924) 		ԱՄՆ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս)) «Տնտեսական աճի տեսության մեջ կատարած ներդրման համար» (for his contributions to the theory of economic growth)[21]։
1988 Մորիս Ալլե
(1911-2010) 		Ֆրանսիա Փարիզի լեռնային դպրոց (École Nationale Supérieur des Mines de Paris) (Փարիզ) «Շուկաների տեսության մեջ ներդրման և ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործման վերաբերյալ աշխատությունների համար» (for his pioneering contributions to the theory of markets and efficient utilization of resources)[22]։
1989 Թրյուգվե Հաավելմո
(1911-1999) 		Նորվեգիա Օսլոյի համալսարան (Օսլո) «Էկոնոմետրիայի հավանականությունների տեսության հիմնումը պարզաբանելու և միաժամանակյա տնտեսական կառուցվածքների վերլուծության համար» (for his clarification of the probability theory foundations of econometrics and his analyses of simultaneous economic structures)[23]։

1990-ական թթ.[խմբագրել]

Տարեթիվ Մրցանակակիր Պետություն[Ն 1] Պարգևատրման պահին հետևյալ կրթական հաստատության ներկայացուցիչ[Ն 2] Պարգևատրման հիմունքը
1990 Գարի Մարկովից
(1927) 		ԱՄՆ Նյու Յորքի քաղաքային համալսարան (Նյու Յորք) «Ֆինանսական էկոնոմիկայի տեսության վերաբերյալ աշխատությունների համար» (for their pioneering work in the theory of financial economics)[24]։
Մերտոն Միլլեր
(1923-2000) 		Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո)
Ուիլյամ Շարպ
(1934) 		Ստենֆորդի համալսարան (Ստենֆորդ (Կալիֆորնիա))
1991 Ռոնալդ Կոուզ[Ն 6]
(1910-2013) 		Մեծ Բրիտանիա
ԱՄՆ 		Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Տրանսակցիոն ծախքերի և սեփականության իրավունքի հիմնահարցերի վերաբերյալ աշխատությունների համար» (for his discovery and clarification of the significance of transaction costs and property rights for the institutional structure and functioning of the economy)[25]։
1992 Գերի Բեքքեր
(1930-2014) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Մարդկային վարքագծի և փոխներգործության, ներառյալ նաև ոչ շուկայական ոլորտի նոր բնագավառների վրա տնտեսագիտության տեսության կիրառության ընդլայման համար» (for having extended the domain of microeconomic analysis to a wide range of human behaviour and interaction, including non-market behaviour)[26]։
1993 Ռոբերտ Ֆոգել
(1926-2013) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Տնտեսության պատմության ուսումնասիրության նոր ուղղության ստեղծման համար («Կլիոմետրիա»), որը ենթադրում է տնտեսական վիճակագրության կիրառում տնտեսական զարգացման պատմության ուսումնասիրության ժամանակ» (for having renewed research in economic history by applying economic theory and quantitative methods in order to explain economic and institutional change)[27]։
Դուգլաս Նորտ
(1920-2015) 		Վաշինգտոնի համալսարան (Սենտ Լյուիս (Միսսուրի))
1994 Ջոն Հարշանի
(1920-2000) 		ԱՄՆ Կալիֆորնիայի համալսարան (Բերկլի (Կալիֆորնիա)) «Տնտեսական հարաբերությունների ուսումնասիրման ժամանակ խաղերի տեսության մշակման համար» (for their pioneering analysis of equilibria in the theory of non-cooperative games)[28]։
Ջոն Նեշ
(1928) 		Փրինսթոնի համալսարան Փրինսթոն (Նյու Ջերսի)
Ռեյնհարդ Զելտեն
(1930) 		Գերմանիա Բոննի համալսարան (Բոնն)
1995 Ռոբերտ Լուկաս կրտսեր
(1937) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Ռացիոնալ սպասումների վարկածի մշակման համար, որը բերել է մակրոտնտեսական վերլուծության փոփոխությանը և տնտեսական քաղաքականության վերաբերյալ պատկերացումների խորացմանը» (for having developed and applied the hypothesis of rational expectations, and thereby having transformed macroeconomic analysis and deepened our understanding of economic policy)[29]։
1996 Ջեյմս Միրլիս
(1936) 		Մեծ Բրիտանիա Քեմբրիջի համալսարան (Քեմբրիջ) «Ասիմետրիկ տեղեկատվության ստացման ժամանակ խթանների տեսության բնագավառում կատարած մշակումների համար» (for their fundamental contributions to the economic theory of incentives under asymmetric information)[30]։
Ուիլյամ Վիկրի
(1914-1996) 		Կանադա
ԱՄՆ 		Կոլումբիայի համալսարան (Նյու Յորք)
1997 Ռոբերտ Մերտոն
(1944) 		ԱՄՆ Հարվարդի համալսարան (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս)) «Երկրորդային արժեթղթերի արժեքի որոշման նոր մեթոդի մշակման համար» (for a new method to determine the value of derivatives)[31]։
Մայրոն Շոուլզ
(1941) 		Կանադա
ԱՄՆ 		Երկարատև կապիտալի կառավարում (Long Term Capital Management) (Գրինվիչ (Կոնեկտիկուտ))
1998 Ամարտյա Սեն
(1933) 		Հնդկաստան
ԱՄՆ 		Թրինիթի քոլեջ (Քեմբրիջի համալսարան, Քեմբրիջ) «Բարեկեցության հիմնարար տեսության համար» (for his contributions to welfare economics)[32]։
1999 Ռոբերտ Մանդել
(1932) 		Կանադա Կոլումբիայի համալսարան (Նյու Յորք) «Արժութային կուրսերի տարբեր ռեժիմների պայմաններում դրամավարկային և բյուջետային (գանձարանային) քաղաքականության վերլուծության, ինչպես նաև օպտիմալ վալյուտային գոտիների վերլուծության համար» (for his analysis of monetary and fiscal policy under different exchange rate regimes and his analysis of optimum currency areas)[33]։

2000-ական թթ.[խմբագրել]

Տարեթիվ Մրցանակակիր Պետություն[Ն 1] Պարգևատրման պահին հետևյալ կրթական հաստատության ներկայացուցիչ[Ն 2] Պարգևատրման հիմունքը
2000 Ջեյմս Հեկման
(1944) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Վիճակագրական ընտրության տեսության և ձևավորման մեթոդների մշակման համար» (for his development of theory and methods for analyzing selective samples)[34]։
Դենիել Մակ-Ֆադ-
դեն
(1937) 		ԱՄՆ Կալիֆորնիայի համալսարան (Բերկլի (Կալիֆորնիա)) «Դիսկրետ ընտրության տեսության և վերլուծության մեթոդների զարգացման համար» (for his development of theory and methods for analyzing discrete choice)[34]։
2001 Ջորջ Աքերլոֆ
(1940) 		ԱՄՆ Կալիֆորնիայի համալսարան (Բերկլի (Կալիֆորնիա)) «Ասիմետրիկ տեղեկատվությամբ շուկաների վերլուծության համար» (for their analyses of markets with asymmetric information)[35]։
Մայքլ Սփենս
(1943) 		Ստենֆորդի համալսարան (Ստենֆորդ (Կալիֆորնիա))
Ջոզեֆ Ստիգլից
(1943) 		Կոլումբիայի համալսարան (Նյու Յորք)
2002 Դենիել Կահնեման
(1934) 		Իսրայել
ԱՄՆ 		Փրինսթոնի համալսարան (Փրինսթոն (Նյու Ջերսի)) «Տնտեսագիտության մեջ հոգեբանական հետազոտություններից որոշ գաղափարներ ներդնելու համար, հատկապես անորոշության պայմաններում որոշումների կայացման և դատողության վերաբերյալ» (for having integrated insights from psychological research into economic science, especially concerning human judgment and decision-making under uncertainty)[36]։
Վեռնոն Սմիթ
(1927) 		ԱՄՆ Ջորջ Մեյսոնի համալսարան (Ֆեյրֆաքս (Վիրջինիա)) «Էմպիրիկ տնտեսական վերլուծության՝ հատկապես շուկայական այլընտրանքային մեխանիզմների հետազոտման ժամանակ, լաբորատոր փորձարկումները որպես գործիք օգտագործելու համար» (for having established laboratory experiments as a tool in empirical economic analysis, especially in the study of alternative market mechanisms)[36]։
2003 Ռոբերտ Ինգլ
(1942) 		ԱՄՆ Նյու Յորքի համալսարան (Նյու Յորք) «Տնտեսական ժամանակային շարքերի վերլուծության մեթոդների մշակման (ARCH մոդելի հիման վրա) համար» (for methods of analyzing economic time series with time-varying volatility (ARCH))[37]։
Քլեյվ Գրենջեռ
(1934-2009) 		Մեծ Բրիտանիա Կալիֆորնիայի համալսարան (Սան Դիեգո) «Ընդհանուր միտումներով տնտեսական ժամանակային շարքերի վերլուծության մեթոդների (կոինտեգրացիոն) մշակման համար» (for methods of analyzing economic time series with common trends (cointegration))[37]։
2004 Ֆինն Քիդլենդ
(1943) 		Նորվեգիա Կարնեգի Մելոնի համալսարան (Փիթթսբուրգ)
Կալիֆորնիայի համալսարան (Սանտա Բարբարա (Կալիֆորնիա)) 		«Դինամիկ մակրոտնտեսագիտության բնագավառում ունեցած ավանդի համար՝ բիզնես ցիկլերի շարժիչ ուժերի հետազոտման և տնտեսական քաղաքականության վրա ժամանակի գործոնի ազդեցության ուսումնասիրման համար» (for their contributions to dynamic macroeconomics: the time consistency of economic policy and the driving forces behind business cycles)[38]։
Էդվարդ Փրեսքոթ
(1940) 		ԱՄՆ Արիզոնա նահանգի համալսարան (Թեմփի) [Ն 7]
2005 Ռոբերտ Աուման
(1930) 		ԱՄՆ
Իսրայել 		Երուսաղեմի համալսարան (Երուսաղեմ)
Հրեական համալսարանի ռացիոնալ հետազոտությունների կենտրոն (Երուսաղեմ) 		«Խաղերի տեսության վերլուծության միջոցով կոնֆլիկտի և համագործակցության էության ընկալման խորացման համար» (for having enhanced our understanding of conflict and cooperation through game-theory analysis)[39]։
Թոմաս Շելլինգ
(1921) 		ԱՄՆ Մերիլենդի համալսարան (Քոլիջ Փարք, Մերիլենդ)
2006 Էդմունդ Ֆելպս
(1933) 		ԱՄՆ Կոլումբիայի համալսարան (Նյու Յորք) «Մակրոտնտեսական քաղաքականության մեջ միջժամանակային փոխանակման վերլուծության համար» (for his analysis of intertemporal tradeoffs in macroeconomic policy)[40]։
2007 Լեոնիդ Հուրվիչ
(1917-2008) 		Լեհաստան
ԱՄՆ 		Մինեսոտայի համալսարան (Մինեապոլիս, Մինեսոտա) «Օպտիմալ մեխանիզմների տեսության հիմնման համար» (for having laid the foundations of mechanism design theory)[41]։
Էրիք Մեսքին
(1950) 		ԱՄՆ Առաջատար ուսումնասիրությունների կենտրոն (Փրինսթոն (Նյու Ջերսի))
Ռոջեր Մայերսոն
(1951) 		Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո)
2008 Փոլ Քրուգման
(1953) 		ԱՄՆ Փրինսթոնի համալսարան (Փրինսթոն (Նյու Ջերսի)) «Տնտեսական գործունեության տեղակայման և առևտրի կառուցվածքի վերլուծության համար» (for his analysis of trade patterns and location of economic activity)[42]։
2009 Էլինոր Օսթրոմ
(1933-2012) 		ԱՄՆ Ինդիանայի համալսարան (Բլումինգտոն, Ինդիանա)
Արիզոնա նահանգի համալսարան (Թեմփի (Արիզոնա)) 		«Տնտեսական կառավարման վերլուծության համար (հասարակական սեփականության ոլորտում)» (for her analysis of economic governance, especially the commons)[43]։
Օլիվեր
Ուիլյամ-
սոն[Ն 8]
(1932) 		Կալիֆորնիայի համալսարան (Բերկլի (Կալիֆորնիա)) «Տնտեսական կառավարման վերլուծության համար, հատկապես ընկերության շրջանակներում»(for his analysis of economic governance, especially the boundaries of the firm)[43]։

2010-ական թթ.[խմբագրել]

Տարեթիվ Մրցանակակիր Պետություն[Ն 1] Պարգևատրման պահին հետևյալ կրթական հաստատության ներկայացուցիչ[Ն 2] Պարգևատրման հիմունքը
2010 Փիթեր Դայմոնդ
(1940) 		ԱՄՆ Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս)) «Որոնողական համակարգերով շուկաների հետազոտման համար» (for their analysis of markets with search frictions)[44]։
Դեյլ Մորթենսեն
(1939-2014) 		Հյուսիսարևմտյան համալսարան (Էվանսթոն, Իլինոյս)
Օրհուսի համալսարան (Օրհուս, Դանիա)
Քրիսթոֆեր Պիսարիդես
(1948) 		Կիպրոս
Մեծ Բրիտանիա 		Լոնդոնի տնտեսագիտության և քաղաքագիտության դպրոց (Լոնդոն)
2011 Թոմաս Սարջենթ
(1943) 		ԱՄՆ Նյու Յորքի համալսարան (Նյու Յորք) «Տնտեսության մակրո մակարդակում առկա պատճառահետևանքային կապերի էմպիրիկ հետազոտության համար» (for their empirical research on cause and effect in the macroeconomy)[45]։
Քրիսթոֆեր Սիմս
(1942) 		Փրինսթոնի համալսարան (Փրինսթոն (Նյու Ջերսի))
2012 Էլվին Էլիոթ Ռոթ
(1951) 		ԱՄՆ Հարվարդի համալսարան (Քեմբրիջ (Մասաչուսեթս))
Հարվարդի բիզնեսի դպրոց (Բոստոն) 		«Տեղաբաշխման տեսության մշակման և շուկայական ծրագրման մեջ գործնական կիրառման համար» (for the theory of stable allocations and the practice of market design)[46]։
Լլոյդ Շեփլի
(1923-2016) 		Կալիֆորնիայի համալսարան (Լոս Անջելես)
2013 Յուջին Ֆամա
(1939) 		ԱՄՆ Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո) «Ակտիվների գների փոփոխման էմպիրիկ վերլուծության համար» (for their empirical analysis of asset prices)[47]։
Լարս Փիթեր Հանսեն
(1952) 		Չիկագոյի համալսարան (Չիկագո)
Ռոբերտ Շիլլեր
(1946) 		Եյլի համալսարան (Նյու Հևեն)
2014 Ժան Տիրոլ
(1953) 		Ֆրանսիա Թուլուզի 1 համալսարան (Թուլուզ) «Շուկայական իշխանության վերլուծության և կարգավորման համար» (for his analysis of market power and regulation)[48]։
2015 Էնգուս Դիթոն
(1945) 		Մեծ Բրիտանիա, ԱՄՆ Թուլուզի 1 համալսարան (Թուլուզ) «Սպառողականության, աղքատության և բարեկեցության վերլուծության համար» (for his analysis of consumption, poverty, and welfare)[49]:

Վիճակագրություն[խմբագրել]

Ընդհանուր առմամբ, 1969-2015 թվականներին մրցանակը հանձնվել է 47 անգամ՝ 76 հոգու։ Մրցանակը 24 անգամ ստացել է 1 գիտնական, 17 անգամ՝ 2, և 6 անգամ՝ 3 գիտնական[50]։

Մրցանակակիրների միջին տարիքը մրցանակը ստանալու պահին եղել է 67 (1969-2015 թթ.-ին)[50]։ Ամենաերիտասարդ դափնեկիրը եղել է Քեննեթ Էրրոուն, ով այդ մրցանակին արժանացել է 51 տարեկանում (1972 թ.-ին), իսկ ամենատարեց մրցանակիրը Լեոնիդ Հուրվիչն է, ով այդ պատվավոր մրցանակն ստացել է 90 տարեկանում (2007 թվականին)[50]։

1974 թվականին ընդունված որոշման համաձայն՝ նոբելյան մրցանակը հետմահու չի տրվում, եթե իհարկե, մահվան դեպքը չի գրանցվել դափնեկրի անվանումը հայտարարելուց հետո։ Իսկ մինչ 1974 թվականը հետմահու պարգևատրվել են երկու հոգի, որոնք չէին ներկայացնում տնտեսագիտության ոլորտը[50]։

Մրցանակիրներից ամենաերկարը ապրել է Ռոնալդ Կոուզը` 102 տարի, իսկ ամենաքիչը Լեոնիդ Կանտորովիչը` 74 տարի։

Ամենաշատը` թվով 9 գիտնականի, մրցանակ տրվել է մակրոէկոնոմիկայի բնագավառում կատարված աշխատանքների համար[51][52]։

Ամենաշատը դափնեկիր դարձել են ԱՄՆ-ը ներկայացնող կրթական հաստատությունների ներկայացուցիչները։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել]

  1. ↑ Տնտեսագիտության գծով մրցանակակիրների առաջադրում և ընտրություն։ Nobelprize.org։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 17–ին։(անգլ.)
  2. ↑ Нобелевская премия։ Nobelprize.org։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 17–ին։(անգլ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1969։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  4. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1970։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  5. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1971։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  6. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1972։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  7. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1973։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  8. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1974։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  9. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1975։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  10. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1976։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  11. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1977։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  12. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1978։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  13. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1979։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  14. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1980։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  15. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1981։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  16. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1982։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  17. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1983։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  18. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1984։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  19. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1985։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  20. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1986։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  21. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1987։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  22. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1988։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  23. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1989։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  24. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1990։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  25. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1991։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  26. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1992։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  27. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1993։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  28. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1994։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  29. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1995։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  30. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1996։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  31. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1997։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  32. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1998։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  33. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 1999։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  34. ↑ 34,0 34,1 The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2000։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  35. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2001։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  36. ↑ 36,0 36,1 The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2002։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  37. ↑ 37,0 37,1 The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2003։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  38. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2004։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  39. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2005։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  40. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2006։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  41. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2007։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  42. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2008։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  43. ↑ 43,0 43,1 The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2009։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  44. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2010։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  45. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2011։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  46. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2012։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  47. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2013։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 5–ին։
  48. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2014։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ հոկտեմբերի 13–ին։
  49. ↑ The Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel 2015։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2015-10-12։
  50. ↑ 50,0 50,1 50,2 50,3 Տնտեսագիտության գծով մրցանակի մասին փաստեր։ Nobelprize.org։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 17–ին։(անգլ.)
  51. ↑ macroeconomics (9)
  52. ↑ Economics Table։ Nobel Foundation։ Վերստացված է՝ 2014 թ․ սեպտեմբերի 18–ին։


Նշումներ[խմբագրել]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Պետություն սյունակում երկու դրոշակների առկայությունը կարող է նշանակել տարբեր պետություններում ապրելու կամ քաղաքացիությունը փոխելու հանգամանքը, այլ ոչ թե երկքաղաքացիությունը
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Այս բաժնի տվյալները վերցվել են Նոբելյան մրցանակի պաշտոնական կայքից
  3. ↑ Ըստ «Տնտեսագիտության տեսություն» ուսումնական ձեռնարկի, Գ. Կիրակոսյանի և Ի. Խլղաթյանի ընդհ. խմբագրությամբ, Երևան, Տնտեսագետ, 2009, 752 էջ Պոլ Սամուելսոնը քեյնսականության ներկայացուցիչ է։
  4. ↑ Ըստ «Տնտեսագիտության տեսություն» ուսումնական ձեռնարկի, Գ. Կիրակոսյանի և Ի. Խլղաթյանի ընդհ. խմբագրությամբ, Երևան, Տնտեսագետ, 2009, 752 էջ Ջոն Հիկսը քեյնսականության ներկայացուցիչ է։
  5. ↑ Ըստ «Տնտեսագիտության տեսություն» ուսումնական ձեռնարկի, Գ. Կիրակոսյանի և Ի. Խլղաթյանի ընդհ. խմբագրությամբ, Երևան, Տնտեսագետ, 2009, 752 էջ Միլթոն Ֆրիդմենը մոնետարիզմի ներկայացուցիչ է։
  6. ↑ Ըստ «Տնտեսագիտության տեսություն» ուսումնական ձեռնարկի, Գ. Կիրակոսյանի և Ի. Խլղաթյանի ընդհ. խմբագրությամբ, Երևան, Տնտեսագետ, 2009, 752 էջ Ռոնալդ Կոուզը ինստիտուցիոնալիզմի ներկայացուցիչ է։
  7. ↑ Միաժամանակ աշխատել է նաև Մինեապոլիսի դաշնային պահուստային բանկում (Մինեապոլիս)
  8. ↑ Ըստ «Տնտեսագիտության տեսություն» ուսումնական ձեռնարկի, Գ. Կիրակոսյանի և Ի. Խլղաթյանի ընդհ. խմբագրությամբ, Երևան, Տնտեսագետ, 2009, 752 էջ Օլիվեր Ուիլյամսոնը ինստիտուցիոնալիզմի ներկայացուցիչ է։


Գրականություն[խմբագրել]

  • «Տնտեսագիտություն»: Ուսումնական ձեռնարկ։ /Ռ. Ն. Սարինյանի ընդհանուր խմբագրությամբ /, Հայաստանի պետական ճարտարագիտական համալսարան, Երևան, 2005 թ., 358 էջ (Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր տնտեսագետների ցանկը տրված է 1969 - 2000 թվականների կտրվածքով, Էլեկտրոնային տարբերակ)։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել]

Ստացված է «https://hy.wikiquote.org/w/index.php?title=Մասնակից:Ankax_Hayastan/Տնտեսագիտության_Նոբելյան_մրցանակի_դափնեկիրների_ցանկ&oldid=177277» էջից