«Եղիշե Չարենց»–ի խմբագրումների տարբերություն

Վիքիքաղվածք-ից
Content deleted Content added
Տող 120. Տող 120.
* Մեր առջը մի գործ է («Երկիր Նաիրի»), որը ստեղծված է գոգոլյան ռիթմով. եթե պոեմ, համենայն դեպս, էպոս, որը հայ գրականության համար բացառիկ գրական նշանակություն ունի<ref name="Գնահատ89"/>:
* Մեր առջը մի գործ է («Երկիր Նաիրի»), որը ստեղծված է գոգոլյան ռիթմով. եթե պոեմ, համենայն դեպս, էպոս, որը հայ գրականության համար բացառիկ գրական նշանակություն ունի<ref name="Գնահատ89"/>:
::''[[Մարիետա Շահինյան]]''
::''[[Մարիետա Շահինյան]]''

* Ինձ թվում է, որ խորհրդային գրականության, խորհրդային պոեզիայի առաջին հիմնադիրների մեջ է նա՝ մեծատառով գրվող այդ բանաստեղծը: Նրա խիստ ուժեղ տաղանդը երևում է և՛ կերպարի կերտման, և՛ թեմայի լայնության, և՛ նրբարվեստ լիրիկայի, և՛ իր Նաիրի երկրի անցյալի ու ապագայի մասին արած խորհրդածությունների մեջ<ref name="Գնահատ89-90">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 89-90:</ref>:
* Նրա բանաստեղծական բերքը հիանալի է: Նրա բանաստեղծություններն ու արձակը, իրավամբ, մտան համաշխարհային գրականության մեջ<ref name="Գնահատ90">Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 90:</ref>:
::''[[Նիկոլայ Տիխոնով]]''


==Աղբյուրներ==
==Աղբյուրներ==

09:46, 22 Դեկտեմբերի 2015-ի տարբերակ

Եղիշե Չարենց

Եղիշե Չարենց (իսկական անունը՝ Եղիշե Սողոմոնյան, մարտի 13, 1897 - նոյեմբերի 27, 1937), հայ անվանի բանաստեղծ:

Քաղվածքներ

  • Մեծերը ուշ-ուշ են գալիս, բայց ոչ ուշացած[1]:
  • Մեծերը փառքի հետևից չեն վազում: Փառքն ինքն է փնտրում նրանց ու գտնում[2]:
  • Այգը բացվեց աշխարհում, երբ դու դեռ քերթող էիր լոկ,-
    Այժմ կեսօր է արդեն,- ժա'մ է դառնաս իմաստուն[3]:
  • Դարը մեզ մուրհակ է տալիս,- բայց այդ փակ մուրհակի հատուցումը
    Սերունդնե՛րն են ճշտում ապագա- և շատե՜րն են սնանկ հռչակվում[3]:
  • Մեր լեզուն ճկուն է ու բարբարոս,
    Առնական է, կոպիտ, բայց միևնույն պահին
    Պայծառ է նա, որպես մշտաբորբոք փարոս,
    Վառված հրով անշեջ դարերում հին:
  • Գեղեցիկի զգացողությունը գրողի տաղանդի մի մասն է: Առանց դրա՝ իսկական գրող չկա[4]:
  • Դասագրքում տեղ գտնող հատվածը գեղեցիկ մղումներ տալու հետ միասին պետք է գտնվի արվեստի բարձր աստիճանի վրա: Սա է հիմնականը[4]:
  • Դասագիրքը մշակում է աշակերտի ճաշակը, զարգացնում է սեր դեպի լեզուն, ոճը, գեղեցիկի ըմբռնումը: Աշակերտը պետք է կլանվի բովանդակությամբ, համակվի գաղափարով, բայց և պետք է հասկանա պատկերը, հիանա անսպասելի, դիպուկ գտնված համեմատությամբ[4]:
  • Ինքս ոչինչ չեմ գրել և չեմ գրում մանուկների համար, որովհետև դա համարում են ԼՈՒՐՋ գործ, որ պահանջում է հատուկ աշխատանք և ժամանակ: Եթե երբևիցե ազատ լինեմ ընթացիկ աշխատանքներից, կփորձեմ գրել[5]:
  • Եվ ես՝ որպես հայ գրող, պատկանում եմ «փոքր» ազգության և գիտեմ, որ եթե իմ ստեղծագործական գործունեությունը հոգեբանորեն սահմանափակեմ ազգային ներփակված շրջանակներում, ապա շատ ողորմելի կլինի նրա դիապազոնը և ազդեցության ոլորտը[6]:
  • Որքան էլ փոքր լինի մի ժողովուրդ և նրա գրականությունը, վերջինս չի կարող չունենալ ինքնատիպ, եզակի և անկրկնելի նրբերանգը, այն, որ հատուկ է միմիայն տվյալ գրականությանը և նրա լավագույն ներկայացուցիչներին... Որպես օրինակ ես վերցնում եմ հայկական պոեզիան՝ նրա անցյալով և ներկայով[6]...
  • Եվ ես տեսնում եմ, որ այնպիսի վարպետներ, ինչպիսիք են մեր միջնադարյան աշխարհիկ բանաստեղծները՝ «այդ հանճարեղ ճորտերը», չի կարելի գտնել ուրիշ մի գրականության մեջ, իհարկե, ոչ թե նրանց հանճարեղության, այլ գույների ու երանգների, ձևի ու նյութի մշակման ինքնատիպության իմաստով[6]::
  • Եթե թշնամիներս հավանում են իմ արած քայլը, նշանակում է՝ ես սխալվել եմ[6]:
  • Պոեզիան էլ կռիվ է, բա ի՛նչ... Գրողը պետք է ամեն ձևով գրի և արտահայտի իրեն[6]:
  • Աշխարհում չկա ավելի դաժան բան, քան անճաշակ մարդուն լավ ստեղծագործության արժեքը հասկացնելը[6]:

Քաղվածքներ Չարենցի մասին

  • Ասուպի նման ծնվեց ու մի ակնթարթում կիզվեց Չարենց մահկանացուն: Բայց հոգու լույսը հավերժաբար մնաց ու գնալով պայծառանում է:
...Չարենց անունը դարձել է մեր խղճի ու արժանապատվության խորհրդանիշը: Ու քանի դեռ շարունակվում է Նաիրյան պատմությունը, այդ անունը ժողովուրդը միշտ էլ կպարզի իբրև դրոշ... Չարենցը լեգենդ էր[7]...
Մարտիրոս Սարյան
  • Այսօր, հատկապես առայժմ, գոնե Եղիշե Չարենցն ՝ իսկական պոետը կովկասահայ իրականության մեջ[7]:
Վահան Տերյան
  • ...Չարենցը խոհուն, զարգացած, մեծ էրուդիցիայի տեր անձնավորություն էր, անհանգիստ բնավորությամբ, ըմբոստ ու եռուն: Բոլոր ազգերի գրականությունները գիտեր, լավ ճանաչում էր և մեծ ճաշակի տեր էր: Ինձ վրա մեծ տպավորություն թողեցին նրա «Դանթեական առասպելը» և «Տաղարանը»... «Ես իմ անուշ Հայաստանին»[7]:
  • ...Հայ տառերով, հայ բառերով այդպիսի բանաստեղծություն չի գրված՝ հայրենասիրության տեսակետից: Դա եզակի, աննախընթաց բան է[7]:
  • ...Չարենցը Հոկտեմբերյան սոցիալիստական էպոխայի ամենամեծ բանաստեղծն է հայ գրականության մեջ, և նա բազմակողմանի կերպով ազդեց հայ գրականության վրա: Նա ինչ որ տվեց, դա մի անմահ կոթող է հայ գրականության մեջ[7]:
Ավետիք Իսահակյան
  • Չարենցն անպայման տաղանդ է, նա բարձրանում է, ավելի խոշոր ու մեծ դառնում[7]:
Ալեքսանդր Մյասնիկյան
  • ...Մեր գրականությունը իսկապես առաջ շարժող գրողները քիչ են հայտնի: Հիշենք Չարենցին: Ոչ միայն Հայաստանի, այլև ամբողջ Միության մասշտաբով այդ խոշորագույն բանաստեղծը գրեթե անծանոթ է ռուս ընթերցողների լայն շրջանին[7]:
Ակսել Բակունց
  • Չարենցը ուժի բանաստեղծ էր: Համեմատական և խիստ բնական հանգստի պահերն իսկ նրա համար հավասար էին մահվան: Այդ պատճառով էլ նրա գրական ամբողջ կյանքը նման է վազքի՝ մի հանգրվանից դեպի մյուսը: Նա, ինչ խոսք, կառուցել է նաև վանքեր ու բերդեր: Բայց, ընդհանրապես, նա շինարարն է ԻՋԵՎԱՆԱՏՆԵՐԻ: Ընստ որում, այդ իջևանատները նա շինում էր այլոց համար, որովհետև ինքն իր իսկ իջևանատներում ընդամենը գիշերում էր, որովհետև շտապում էր կառուցել նոր իջևանատուն: Այս իմաստով՝ նա «զարմանալի թեթև, զարմանալի անփույթ»-ի մեկն էր՝ մի զուտ մոցարտյան կամ պուշկինյան բնավորություն:
Մոցարտյան կամ պուշկինյան բնավորության տակ ընդգծելու համար ասենք նաև, որ Չարենցը ՇԱՏ ԷՐ ՏԱՐԵՑ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ԺԱՄԱՆԱԿ ԵՎ ՇԱՏ ԷՐ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ՏԱՐԵՑ ՕՐԵՐԻՆ: Ժամանակի նախօրինակ անզգացողությունը հատուկ է միայն նրանց, ովքեր հենց իրենք մարմնավորված ժամանակ են[8]:
Պարույր Սևակ
  • Եղիշե Չարենցը՝ ղարսեցի այդ գանգրահեր թխաչյա տղան, հասնելով լիրիկայի ամպամերձ բարձունքններին, իր յուրաքանչյուր տողով, իր սրտի յուրաքանչյուր թելադրանքով պատկանում է հարազատ հայ ժողովրդին: Լինելով մեծ Հոկտեմբերի զավակ, նրա զինվորն ու բանաստեղծը՝ Չարենցը պատկանում է հայրենիքի բոլոր ժողովուրդներին, ամբողջ աշխատավոր մարդկությանը: Չարենցի զրնգուն բանաստեղծությունները կհնչեն անդադար[8]:
Ա. Սուրկով
  • Վառվեց ու գնաց:
Այդպես եղավ այդ զարմանալի ինքնատիպ, զարմանալի մեծ բանաստեղծը, մեր փոթորկաշունչ դարի շռնդալից երգիչը, Կարս քաղաքի անտաշ քարե մի տնակում ծնված ու մեր սերնդի աչքերի առաջ վսեմ լեգենդ դարձած Եղիշե Չարենցը[8]:
Խաչիկ Դաշտենց
  • Հայ ժողովուրդը դարեր է ապրել, որ Չարենցի նման հսկա է երկնել[8]:
Արսեն Տերտերյան
  • ...Նրա պոեզիան փոխվեց հենց իր հայրենիքի պես: Հենց Չարենցի մոտ է, որ ամենից առաջ պոեզիայում երևացին Հայաստանի նոր մարդիկ[8]:
Լուի Արագոն
  • Նա բազում գետեր ու առուներ է ընդունել իր մեջ և վերածվել է մի վիթխարի ջրվեժի, որ կոչվում է Չարենց: Նա համագումարն է արևելահայ, ռուսական, ապա համաշխարհային պոեզիայի լավագույն տրադիցիաների: Այս ամենով հանդերձ Չարենց է, գրական շեշտված, մեծ անհատականություն, էպոխայի նշանավոր երևույթ[9]:
Գուրգեն Մահարի
  • Եղիշեն նրանցից է, որ բացի իր ժամանակինը լինելուց՝ բացատրությունն ու այդ ժամանակի տեսանելի և շոշափելի մարմնացումը եղավ: Հին դարերում նման մարդկանց մարգարե էին անվանում:
Եղիշեի նման հոգիները ասուպների նման են, գալիս են անհայտության խորքերից և մի կարճ րոպե շանթարձակ լույսով ողողելուց հետո իրենց ճանապարհը անհետանում են նույն հեռուներում, որտեղից եկել են: Նման տեսնողներից էր Դանթեն[10]:
Վահրամ Փափազյան
  • ...Չարենցը, Չարենցը...
«Ես իմ անուշ Հայաստանի արևահամ բառն եմ սիրում»...
Անոր չհանդիպած՝ արդեն գիտեի իր այս քերթվածը: Սկսած էի արտասանել Ամերիկայի մեջ: Ամեն մեկ բառ բացատրել տված էի ու գրեթե գոց սորված: Զայն մինչև այսօր կնկատեմ մոր երկրին, մեր հողին, մեր պատմության նվիրված ամենեն գեղեցիկ երգը, գովաբանական աղոթքը: «Հայր մեր»-ին նմանող աղոթք մը[10]:
Վիլյամ Սարոյան
  • ...«Ես իմ անուշ Հայաստանին», ավելի շուտ, բոլոր մասշտաբներից դուրս պաննո է: Պաննո՝ հասցված ժողովրդական էպոսի աստիճանին: Դա անհիշելի ժամանակներից եկող Հայասա-Ուրարտու-Արմենիա երկրի համապարփակ պաննո-դիմանկարն է:
Դա մեր ազգի կենսագրության ու վարքի կենդանի արտացոլանքն է, մեր կրած տառապանքների ու փայփայած իդեալների, մեր անկումների ու վերելքների ենթակա մեր ճակատագրի ու անմեռ մնալու մեր ձգտման գեղարվեստական սինթեզն է ու բյուրեղացումը:
Այդպիսի մի երկ աշխարհ բերելու համար պետք էր ամենաքիչը կիսաստված լինել[11]:
Մարտիրոս Սարյան
  • Նա ապրում էր մեր ժամանակակիցների հետ և մեջ... Բայց միաժամանակ նա նրանց մեջ միակն էր, որ ապրում էր նաև ապագայում և անցյալում:
Չարենցը հեղափոխության ոչ միայն մեծատաղանդ երգիչն էր, այլև մեծատաղանդ հեղափոխական էր երգի մեջ: Դա պաշտոնների համատեղություն չէր, այլ տարերքների համընկնում:
Հեղափոխությունը նրա համար ոչ թե կեցվածք էր, ինչպես շատերի համար, այլ պարզապես կեցություն[12]:
Պարույր Սևակ
  • ...Մեծ բանաստեղծի ստեղծագործական ուղիները երբեք նման չեն քանոնով քաշված ուղիղ գծերի: Այդ ճանապարհները ամենից ավելի հիշեցնում են հորիզոնով ձգվող լեռնաշղթաների վայրիվերումները՝ կատարներ, խորություններ ու անդունդներ:
Եղիշե Չարենցի ստեղծագործական լեռնաշղթայում այդ կատարներն ու խորությունները, թռիչքներն ու անդունդները շատ են ընդգրկված[12]:
Վահագն Դավթյան
  • ...Քնքշությունը Տերյանի, Թումանյանի սիրտը մեծ,
Վեհ քնարը Պուշկինի, Մայակովսկու խոսքը,-
Դու ձուլեցիր քո սրտի քուրայի մեջ, հրի մեջ,
Կռելով մեր դպրության ազնիվ մետաղը մաքուր[10]:
Վահրամ Ալազան
  • ...Չարենցը մեռած - ո՛չ բարեկա՛մ -
Չարենցը լույս է, ոգի ու սեր,
Չարենցը ձայն է
Ու խոսքի հորդող գետ է անեզր,
Չարենցը սիրտ է հրակարմիր,
Սրտի տրոփ է մրրկահարվող,
Չմարող բոց է արարչագործ[10]:
Գառնիկ Ադդարյան
  • Չարենց մեծագույն դեմքերեն էր մեր ազգային բանաստեղծության և մեծագույն քերթողն էր Խորհրդային Հայաստանին, այնքան ջերմ հայրենասեր, որքան համոզված համայնավար հեղափոխական երգիչ[12]:
Արշակ Չոպանյան
  • Չարենց այն նոր գրողն էր, որ ցեղային ու համամարդկային ձգտումներն ու աշխարհայացքները կուզե իր գործին մեջ միացնել: Կարելի է ըսել, որ այդ կարգի հայ գրողներուն ամենատիպիկն է[12]:
Վահան Թեքեյան
  • Մեր առջը մի գործ է («Երկիր Նաիրի»), որը ստեղծված է գոգոլյան ռիթմով. եթե պոեմ, համենայն դեպս, էպոս, որը հայ գրականության համար բացառիկ գրական նշանակություն ունի[12]:
Մարիետա Շահինյան
  • Ինձ թվում է, որ խորհրդային գրականության, խորհրդային պոեզիայի առաջին հիմնադիրների մեջ է նա՝ մեծատառով գրվող այդ բանաստեղծը: Նրա խիստ ուժեղ տաղանդը երևում է և՛ կերպարի կերտման, և՛ թեմայի լայնության, և՛ նրբարվեստ լիրիկայի, և՛ իր Նաիրի երկրի անցյալի ու ապագայի մասին արած խորհրդածությունների մեջ[13]:
  • Նրա բանաստեղծական բերքը հիանալի է: Նրա բանաստեղծություններն ու արձակը, իրավամբ, մտան համաշխարհային գրականության մեջ[4]:
Նիկոլայ Տիխոնով

Աղբյուրներ

  1. Ա.Մ. Մանուկյան և Մ.Մ. Մանուկյան, ed (2001). Դաստիարակչական Մտքերի Հայկական Գանձարան. Զանգակ-97 հրատարակչություն. էջ 18. ISBN 99930-2-276-4. 
  2. Ա.Մ. Մանուկյան և Մ.Մ. Մանուկյան, ed (2001). Դաստիարակչական Մտքերի Հայկական Գանձարան. Զանգակ-97 հրատարակչություն. էջ 37. ISBN 99930-2-276-4. 
  3. 3,0 3,1 Ճանաչիր ինքդ քեզ ու քո էությունը
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 90:
  5. Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 90-91:
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 91:
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 86:
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 87:
  9. Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 87-88:
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 88:
  11. Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 88-89:
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 89:
  13. Վ. Սահակյան, Ռ. Ներսիսյան, Գնահատանքի խոսքեր հայոց մեծերի մասին, Երևան, 2005, էջ 89-90:


Վիքիպեդիա
Վիքիպեդիա
Կարդացե՛ք Եղիշե Չարենց հոդվածը նաև Վիքիպեդիայում:


Վիքիդարանի լոգոն
Վիքիդարանի լոգոն
Վիքիդարանում կա այս նյութին առնչվող էջ՝